Phát triển các Trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập và các nhóm hỗ trợ GDHN

Việt Nam hiện có hơn 7 triệu người khuyết tật, chiếm khoảng 7,06% dân số từ 2 tuổi trở lên. Trong đó số trẻ em khuyết tật trong độ tuổi từ 2 đến 17 là khoảng 671.659 em. Theo đánh giá của Cục Trẻ em, hiện nay, kiến thức, kỹ năng về chăm sóc trẻ em khuyết tật của cha mẹ, người chăm sóc trẻ em tại các gia đình còn hạn chế. Tỷ lệ trẻ em khuyết tật đươc tiếp cận với các dịch vụ xã hội còn thấp: Khoảng 35% trẻ em khuyết tật được phục hồi chức năng; 78% trẻ em khuyết tật có thẻ bảo hiểm y tế; Khoảng 41% trẻ em khuyết tật được đi học. (https://asvho.vn/viet-nam-phat-trien-nhieu-loai-hinh-dich-vu-ho-tro-tre-em-khuyet-tat-a1022.html).

Việt Nam đang trong quá trình phát triển hệ thống giáo dục nhằm bảo đảm quyền lợi và cơ hội bình đẳng cho tất cả mọi người, trong đó có trẻ em khuyết tật. Theo Quyết định 403/QĐ-TTg năm 2025, mục tiêu đến năm 2030, 100% số đơn vị cấp tỉnh có trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập công lập và chuyển đổi 39 Trung tâm giáo dục đặc biệt sang Trung tâm hỗ trợ giáo dục hoà nhập.

MACDI vận động chính sách chuyển đổi các trung tâm giáo dục đặc biệt sang Trung tâm hỗ trợ giáo dục hoà nhập nhằm mục đích mở rộng và nâng cao khả năng hỗ trợ giáo dục hòa nhập, giúp người khuyết tật được học tập trong môi trường bình thường, gần nơi cư trú, đồng thời phát huy tối đa tiềm năng cá nhân và góp phần phát triển xã hội.

Trung tâm giáo dục hoà nhập là đơn vị hỗ trợ chuyên môn cho giáo dục hòa nhập tại các trường phổ thông, thông qua việc tư vấn, bồi dưỡng giáo viên, cung cấp tài liệu và thiết bị hỗ trợ học sinh khuyết tật.  Các trung tâm hỗ trợ giáo dục hoà nhập (IESGs) có vai trò sau: (1) Tư vấn tâm lý, sức khỏe, giáo dục, hướng nghiệp để lựa chọn phương thức giáo dục phù hợp cho người khuyết tật. (2) Giải đáp thắc mắc của gia đình và cộng đồng về quyền lợi và nhu cầu phát triển của trẻ khuyết tật. (3) Bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên, tình nguyện viên và thân nhân về phương pháp giáo dục hòa nhập và kỹ năng hỗ trợ đặc thù. (4) Cung cấp các phương tiện, tài liệu học tập phù hợp như sách chữ nổi, máy trợ thính, bảng Braille.

MACDI khuyến nghị các phương án chuyển đổi gồm:

Nâng cấp hoặc chuyển đổi các trường chuyên biệt hiện có thành Trung tâm hỗ trợ giáo dục hoà nhập hoặc thêm chức năng giáo dục hòa nhập trong các trung tâm giáo dục chuyên biệt, nhằm đảm bảo mỗi tỉnh có ít nhất một trung tâm cấp tỉnh và có một nhóm hỗ trợ giáo dục hoà nhập tại mỗi xã/phường. Các trường mầm non, phổ thông được cải tạo, bổ sung trang thiết bị để đáp ứng nhu cầu học tập hoà nhập của học sinh khuyết tật với các điều kiện tiếp cận phù hợp (đường đi cho người sử dụng xe lăn, nhà vệ sinh, thiết bị hỗ trợ học sinh khuyết tật). Đồng thời, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên hỗ trợ đạt chuẩn về giáo dục hòa nhập.

Việc chuyển đổi này sẽ giúp mở rộng cơ hội học tập cho người khuyết tật trong môi trường giáo dục phổ thông. Giảm bớt sự phân biệt, tạo điều kiện hòa nhập xã hội cho người khuyết tật. Tăng cường chất lượng giáo dục thông qua hỗ trợ chuyên môn và trang thiết bị phù hợp.

Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả, cần chú trọng kiểm tra, giám sát hoạt động của các trung tâm, nâng cao trình độ cán bộ và giáo viên, đồng thời huy động nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở vật chất và công nghệ hỗ trợ.

Tóm lại, chuyển đổi các trung tâm giáo dục đặc biệt sang Trung tâm hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại Việt Nam là bước đi chiến lược nhằm xây dựng hệ thống giáo dục toàn diện, công bằng và phát triển, giúp người khuyết tật phát huy tối đa khả năng và hòa nhập cộng đồng một cách bền vững.