Hội thảo KIX EMAP: Quyền giáo dục qua lăng kính luật pháp và dữ liệu số
Hội thảo KIX EMAP vừa cung cấp một khung tham chiếu toàn diện kết hợp giữa chuẩn mực pháp lý quốc tế và kỹ năng xử lý dữ liệu thực tiễn. Đây là bước tiến quan trọng giúp các nhà giáo dục chuẩn hóa quy trình giám sát quyền con người trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.
Củng cố nền tảng pháp lý quốc tế vững chắc
Mọi hoạt động giám sát hiệu quả đều phải bắt nguồn từ việc hiểu đúng bản chất pháp lý của giáo dục. Tại hội thảo, các chuyên gia đã tái khẳng định: “giáo dục không chỉ là một dịch vụ công mà là một quyền cơ bản được bảo vệ bởi hệ thống luật pháp đa tầng”. Hệ thống này trải rộng từ các công ước của Liên Hợp Quốc, UNESCO, ILO cho đến các khung pháp lý tại Châu Á, Châu Âu và vùng Trung Đông.
Nền tảng pháp lý vững chắc là cơ sở triển khai các hoạt động.
Việc nắm vững các văn bản này đóng vai trò như kim chỉ nam cho hoạt động giám sát, giúp các nhà hoạt động xã hội có cơ sở để đối chiếu và đánh giá các chính sách quốc gia về tư nhân hóa hay hỗ trợ nhóm yếu thế có đang đi chệch hướng so với các cam kết quốc tế hay không. Đây là bước đệm tư tưởng không thể thiếu trước khi đi vào các kỹ thuật nghiệp vụ cụ thể.
Khai thác sức mạnh của dữ liệu và thống kê
Chuyển từ tư duy pháp lý sang hành động thực tiễn, hội thảo nhấn mạnh vai trò cốt lõi của dữ liệu minh bạch. Trong kỷ nguyên số, một báo cáo giám sát chỉ có sức thuyết phục khi được hỗ trợ bởi các con số biết nói.
Các đại biểu đã được tiếp cận danh mục nguồn dữ liệu uy tín toàn cầu như Viện Thống kê UNESCO (UIS), Ngân hàng Thế giới (WB) và các công cụ theo dõi phê chuẩn điều ước của OHCHR.
Sức mạnh của “Big Data” giúp xóa bỏ các rào cản trong giáo dục.
Bên cạnh dữ liệu định lượng, việc thu thập dữ liệu định tính thông qua các hồ sơ giáo dục quốc gia trên cổng thông tin về các kế hoạch và chính sách giáo dục Planipolis hay các báo cáo của Báo cáo viên đặc biệt Liên Hợp Quốc cũng được chú trọng. Sự kết hợp này giúp vẽ nên bức tranh toàn cảnh, từ đó phát hiện ra những “khoảng tối” về bất bình đẳng mà các con số đơn thuần có thể bỏ sót.
Quy trình năm bước thực hiện giám sát toàn diện
Để cụ thể hóa phương pháp luận trên, hội thảo đã giới thiệu mô hình giám sát 5 bước áp dụng cho lĩnh vực Chăm sóc và Giáo dục Mầm non (ECCE). Quy trình này được thiết kế khoa học để chuyển hóa các nguyên tắc nhân quyền thành các chỉ số đo lường cụ thể:
- Lập kế hoạch và xác định tiêu điểm, bao gồm khoanh vùng phạm vi địa lý và nhóm đối tượng ưu tiên như trẻ em khuyết tật hay trẻ em vùng xung đột.
- Đánh giá chuẩn mực có nhiệm vụ là rà soát tính tương thích giữa Hiến pháp, luật pháp quốc gia với các điều ước quốc tế đã phê chuẩn.
- Lựa chọn chỉ số, cụ thể là sử dụng bộ công cụ của tổ chức RTE để đo lường các yếu tố cấu trúc, quy trình và kết quả như tài chính, nhân sự, môi trường học tập.
- Thu thập dữ liệu bằng việc triển khai các phương pháp thu thập dữ liệu mới kết hợp với khai thác dữ liệu sẵn có.
- Vận động chính sách yêu cầu tổng hợp kết quả thành các báo cáo khuyến nghị nhằm cải thiện chất lượng giáo dục.
Mô hình giám sát 5 bước ECCE dành cho trẻ trong độ tuổi mầm non.
Sự kết hợp chặt chẽ giữa tư duy pháp lý và kỹ năng phân tích dữ liệu tạo nên công cụ giám sát hiệu quả. Những kiến thức và quy trình chuẩn hóa từ hội thảo KIX EMAP sẽ là chìa khóa để các quốc gia xây dựng những bản báo cáo minh bạch, góp phần thúc đẩy một nền giáo dục công bằng và chất lượng cho mọi trẻ em.