Thách thức và cơ hội cho Giáo dục hòa nhập tại Việt Nam sau cuộc cải cách bộ máy hành chính năm 2025

Tại phiên họp hợp tác học tập về Trách nhiệm giải trình xã hội (Social Accountability) mới đây, Viện Tài chính vi mô và Phát triển cộng đồng (MACDI) đưa ra những phân tích về tác động của “cuộc đại phẫu thuật” bộ máy hành chính nhà nước đối với giáo dục hòa nhập và nhấn mạnh vai trò thiết yếu của các tổ chức xã hội trong giai đoạn chuyển giao này.

Mở đầu phiên họp, đại diện MACDI cập nhật bối cảnh xã hội với những thay đổi mang tính lịch sử. Từ ngày 1/3/2025, cơ cấu tổ chức mới của các Bộ, cơ quan ngang Bộ và cơ quan trực thuộc Chính phủ đã chính thức đi vào hoạt động.

MACDI cập nhật bối cảnh xã hội với những thay đổi mang tính lịch sử.

Chính phủ hiện chỉ còn 14 Bộ và 3 cơ quan ngang Bộ. Đáng chú ý, các Bộ liên quan trực tiếp đến quyền giáo dục của trẻ khuyết tật như Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng một phần của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã được sáp nhập và tái cấu trúc nhằm tăng cường phối hợp trong các chính sách giáo dục hòa nhập.

Thông tin cụ thể về bộ máy hành chính của Việt Nam được đưa ra trong phiên họp.

Tác động đa chiều đến Giáo dục hòa nhập

MACDI nhận định mô hình chính quyền hai cấp mang lại cả cơ hội và thách thức cho giáo dục hòa nhập. Về mặt tích cực, nó giúp tinh giản quản trị, phối hợp trực tiếp hơn, đồng thời tăng cường phân cấp và tính linh hoạt. Tuy nhiên, những rủi ro cũng hiện hữu như: trách nhiệm không rõ ràng trong quá trình chuyển đổi, năng lực địa phương còn hạn chế, nguồn lực không đồng đều và sự gián đoạn tạm thời.

Sự tham gia của các tổ chức xã hội (CSO) có vai trò quan trọng trong giáo dục hòa nhập.

Trước tình hình đó, việc sửa đổi các luật và văn bản pháp lý liên quan đến giáo dục hòa nhập được đề xuất cấp thiết. Trọng tâm là tăng cường sự tham gia của các tổ chức xã hội (CSO), tổ chức của người khuyết tật và cộng đồng trong việc xây dựng, giám sát và thực thi chính sách. Điều này nhằm đảm bảo tiếng nói của các nhóm dễ bị tổn thương được lắng nghe và phản ánh trong các quy định pháp luật, đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp rõ ràng giữa cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ trẻ khuyết tật tiếp cận giáo dục.